İçindekiler
Vaka: “Galiba Eşim Yemeğime Zehir Koyuyor!”
Psikolojik vaka analizi “Wright, B., Dave, S., & Dogra, N. (2017). 100 cases in psychiatry. CRC Press.” adlı kaynaktan Çvr. Betül KÜRE tarafından Türkçeye çevrilmiştir.
Burada yazılanlar tavsiye niteliği taşımamaktadır.
Öykü
79 yaşında bir adam ailesiyle birlikte kliniğe başvurur. Davranışlarının gittikçe kontrolden çıktığından dolayı oldukça endişelidirler. Ayrıca başta eşi olmak üzere tüm aile üyelerinden giderek daha fazla şüphelenmeye başlamıştır. Eşinin kendisini zehirlediğini düşünmektedir ve artık onun pişirdiği hiçbir şeyi yemiyordur. Kendisine su koyması için bile ona güvenmemektedir. Daima sakin yapılı ve nazik olmasına rağmen artık daha saldırgan ve düşmanca davranmaya başlamıştır. Uyku düzeni bozulmuş, iştahı artmış ve biraz da kilo almıştır. Geçmiş psikiyatrik öyküsü yoktur.
Karmaşık tıbbi geçmişi olan hastayla ilgili olarak ailesi, son dönemde nispeten istikrarlı seyreden pulmoner fibrozis (akciğer sertleşmesi) tedavisi gördüğünü bildirmiştir. Ancak geçirdiği bir zatürre nöbeti sonrasında solunum güçlüğü çektiği için yeni bir ilaç tedavisine başlanmıştır. Günde üç kez 5 mg prednizolon almaktadır ve son 6 haftadır bu ilacı kullanmaktadır. Ailesi daha önce de bir süre steroid kullandığını ancak herhangi bir yan etkisi olmadığını, dolayısıyla bu durumun herhangi bir soruna yol açmadığını düşündüklerini bildirmiştir.
Psikolojik Durum Muayenesi
Danışan aşırı kiloludur ve hafif solunum güçlüğü çekmektedir. Kendisini dikkatle izleyip dinleyen ailesinden oldukça şüphelenmektedir. Danışanın kulakları iyi duymamaktadır ve sorduğumuz soruları sürekli tekrarlamak zorunda kalmaktayız. Oğlunun sorusunu cevaplamak için arkamızı döndüğümüzde, hemen bizim ve ailesinin ona karşı komplo kurduğumuzu düşünmektedir. Konuşması hızlı ama anlaşılırdır. Ruh halini değerlendirmek zor çünkü zaman zaman iyi görünmektedir ancak hemen sinirlenmektedir. Belirsiz bazı işitsel halüsinasyonlar gördüğünü söylemektedir. Sesler ona, eşine karşı dikkatli olmasını çünkü eşinin onu öldürmeye çalıştığını söylemektedir. Çocuklarının eşiyle iş birliği içinde oldukları için onları daha sık ziyarete gelmeye başladıklarına inanmaktadır. Ayrıca ailesinden yardım almadan kendi başının çaresine bakabileceğine inanmaktadır. Kendine zarar verme düşüncesi ya da planı bulunmamaktadır.
Zaman, yer ve kişi odaklıdır. Kısa süreli belleği zayıftır ve bir şeyi yanlış anladığını fark ettiğinde kolayca öfkelenebilmektedir. Her gün gazete okuduğunu söylemesine rağmen dünyada ya da ülkedeki olaylardan pek haberdar değildir. Ayrıca solunumu güçleştiği için prednizolon dozlarını artırdığını da kabul etmektedir.
Soru:
– Olası tanınız nedir?
– Psikozu nasıl kontrol altına alırdınız?
– Psikoz durumunu aileye nasıl açıklardınız?
Yanıt:
En olası tanı prednizolon ilacının yan etkileridir. Ancak ayırıcı tanıda organik psikoz, demans, depresyon ve bipolar bozukluğun dışlanması gereklidir.
En acil müdahale planı, büyük olasılıkla bu sorunlara neden oldukları gerekçesiyle steroidleri azaltmak olacaktır. Steroidler, akıl sağlığında değişiklikler de dahil olmak üzere çeşitli yan etkiye neden olur. Birkaç günlük tedaviden sonra bazen hafif zihinsel değişiklikler gözlenir ve bunlar arasında uyarılma, öfori, hipomani ve uykusuzluk bulunmaktadır. Başlangıçta yüksek steroid dozları alan hastalar manik, heyecanlı hale gelebilir ve bu kişilerde kişilik değişikliklerine rastlanabilmektedir. Aşırı neşeli görünebilirler, konuşkan olabilirler, sınırsız enerjiye sahip olabilirler, dürtüsel kararlar verebilir ve önemli düzeyde azalmış dinlenme veya uyku ihtiyacı hissedebilirler. Bu durum yakınlarıyla ve bakım verenleriyle olan ilişkilerinde sorunlara yol açabilmektedir. Ancak paranoid psikoz da yaygındır.
İşitme bozukluğu paranoyak düşünce ve duygularını daha da kötüleştirebileceğinden işitme duyusunun test edilmesi de faydalı olabilir.
Aileye steroidlerin ruh sağlığı üzerindeki yan etkileri açıklanmalıdır. Ayrıca olası sorunları önleyebilmeleri için başlangıçtaki değişiklikleri nasıl gözlemleyebilecekleri de anlatılması gerekir. Danışanın tıbbi durumu göz önüne alındığında steroidleri tamamen kesmek mümkün olmayabilir ancak uygun dozu almasını ve steroidlere verdiği tepkinin takibini sağlamak için aileyle birlikte iş birliği sağlanmalıdır.
Paranoya
Paranoya birçok koşulda ortaya çıkabilmektedir. Başkalarına karşı süregelen güvensizliği kapsayan bir kişilik bozukluğunun ürünü olabilir. Şiddeti sanrısal ise kalıcı sanrısal bozukluk veya şizofreni gibi psikotik bir bozukluğun ya da manik-depresif veya depresif psikozun bir ürünü olabilir. Ayrıca geçici veya ilaca bağlı bir psikotik bozukluğun bir ürünü de olabilir.
Önemli Noktalar
– Yaşlılarda, ufak dozlardaki steroidler bile önemli ruh sağlığı yan etkilerine neden olabilmektedir.
– Yaşlılar genellikle birkaç farklı ilaç kullanmaktadır ve bu nedenle ilaçların etkileşime girme olasılığı yüksek olduğundan dikkatli olunmalıdır.
“Wright, B., Dave, S., & Dogra, N. (2017). 100 cases in psychiatry. CRC Press.” adlı kaynaktan Çvr. Betül KÜRE tarafından Türkçeye çevrilmiştir.
Bizi Instagram‘dan takip edin!
Akademik Psikoloji Çeviri Hizmetimiz ile ilgili bilgi almak için tıklayınız.
Kitap Çevirisi Hizmetimiz ile ilgili bilgi almak için tıklayınız.
Profesyonel Çeviri Hizmeti almak & Özel İngilizce Dersi Almak için İletişime Geç!